ارزیابی شاگردان توسط استاد
ارزیابی شاگردان: نرگس رشیدی
اجازه دهید به این موضوع بیاندیشیم که برای اطمینان از کامل بودن آموزش در کلاس ارزیابی شاگردان توسط استاد یکی از راههای ارتقای یادگیری در کلاس است و از ابزارهای بهبود مدیریت کلاس است که خانم دکتر چراغی مقالهای در این باب نوشتهاند. [D1] [D2] ارزیابی شاگردان توسط استاد انواعی دارد که در اینجا به دو نوع دسته بندی ارزیابی تراکمی و مستمر و دستهبندی دوم که ارزیابی یادگیری، ارزیابی برای یادگیری و ارزیابی بهعنوان یادگیری است میپردازیم و نکاتی برای ارزیابی و چند روش برای انجام آن را باهم مرور میکنیم.
پیشتر خودارزیابی در مقالهای با نام نقش خودارزیابی در یادگیری بهتر به قلم خانم دکتر فرزانه حاجی قاسمی به تفصیل بررسی شد درحالیکه در اینجا به ارزیابی شاگردان توسط استاد که روی دیگر این سکه است پرداخته میشود. احتمالاً همه ما شرایط[D3] امتحانات دوران تحصیل خود را به یاد میآوریم. مضطرب بودیم چرا که برایمان اینگونه تعریف شده بود که سرنوشت تحصیل ما و نگاه و قضاوت معلم به ما را نتیجه آزمون و امتحان تعیین میکند
ارزیابی بهعنوان یادگیری استفاده از شاگردان در ارزیابی است که به آنها روش حل مسئله و هدفگذاری را آموزش میدهد یعنی شاگردان در فرآیند ارزیابی درگیر شده و کم کم به فرآیند یادگیری خود آگاه میشوند
اگر نام این روش را ارزیابی در نگاه سنتی ارزیابی تراکمی یا همان امتحان در نظر بگیریم که در یک روز رخ میدهد معمولاً کل ترم تحصیلی فرصت برای مطالعه و رفع اشکال وجود دارد. نمونه سوالات و روش امتحان به دفعات در کلاس تمرین میشود اما از طرف دیگر احتمالاً فرصت مجددی برای جبران در اختیار شاگرد قرار نمیگیرد و ممکن [D4] است شرایط واقعی علم شاگردان در آن محقق نشود یا اینکه حتی یک اتفاق ساده مثل بیماری سبب نتیجه نگرفتن شاگردی که عملکرد بسیار خوبی در طول دوره کلاس داشته، شود. پس بهتر است نوع دیگر ارزیابی شاگردان هم لحاظ گردد.
حال که دریافتیم ارزیابی تراکمی لازم اما کافی نیست نوع دیگر ارزیابی مستمر نام دارد پیش از تعریف ارزیابی مستمر لازم است نکاتی را باهم مرور کنیم. اگرچه مهمترین هدف یک محیط آموزشی مثل کلاس، آموزش است اما حاشیههایی وجود دارد که میتواند بهاندازه متن مهم باشد مثل رعایت احترام و نظم کلاس، همکاری و مشارکت، مطالعه و اشتیاق و … و همینطور محتوا و در کنار آن مهارتی که برای استفاده از آن محتوا موردنیاز است که همه در راستای هدف اصلی آموزش است. ارزیابی تمامی ملاکهای آموزش به یکباره ممکن نیست. در اینجاست که ارزیابی مستمر در کنار ارزیابی تراکمی مطرح میشود. در ارزیابی مستمر تمامی ملاکهای موردنظر به شکل مداوم قابلبررسی و مشاهده و در صورت صلاحدید و با ارائه راهحل و راهکار قابل بهبود است و فراهم بودن فرصت بازخورد دادن این نوع ارزیابی را سازنده میکند.
نوع جدیدی از ارزیابی
در ارزیابی برای یادگیری ملاکهای مؤثر در یادگیری را ارزیابی میکنیم یعنی از ارزیابی برای یادگیری حتی یادگیری خود استاد میشود مثلاً آیا روشهای تدریس مؤثر بوده است؟ شاگردان چه چیزی از موضوع را متوجه شدند؟ درس برایشان سخت بود یا آسان؟ اشتباهات رایج شاگردان چه بود و ….
در نهایت ارزیابی بهعنوان یادگیری استفاده از شاگردان در ارزیابی است که به آنها روش حل مسئله و هدفگذاری را آموزش میدهد یعنی شاگردان در فرآیند ارزیابی درگیر شده و کم کم به فرآیند یادگیری خود آگاه میشوند مثلاً در آغاز درس هدف را به آنها میگوییم و از آنها میخواهیم که در پایان درس ارزیابی کنند که آیا به این هدف رسیدهاند یا خیر؟ تا چه میزان؟ [D5] اگر نرسیدهاند چرا؟
نکات زیر در حوزه هر دو نوع دستهبندی ارزیابی حائز اهمیت هستند:
– در آغاز کلاس ارزیابی شاگردان به نحو مقتضی توسط استاد در راستای شناسایی سطح شاگردان توصیه میگردد زیرا به نیازسنجی و شناخت استاد از شاگردان کمک چشمگیری خواهد کرد.
– ارزیابی مهارت و محتوا بهصورت مجزا صورت گیرد.
– لازم است ارزیابی از روشهای متفاوت و متنوعی صورت گیرد تا اطلاعات جامعتر در اختیار استاد قرار گیرد.
– طرح سؤالاتی برای چک کردن درک مطلب یا متوجه شدن دستورالعمل ICQ & CCQ خود نوعی ارزیابی در لحظه محسوب میشود که از عناصر جدانشدنی کلاس هستند.
– در کلاسهای تولید محور ارزیابی مستمر بهراحتی قابل انجام است چرا که در پایان هر درس باتوجهبه محتوا و مهارتآموزش داده شده شاگردان تولیدی خواهند داشت که خود بهسادگی قابلیت ارزیابی دارد.
حالا که انواع ارزیابی را شناختیم بهتر است برای بهبود کیفیت کلاس از ترکیبی از این ارزیابیها استفاده کنیم و تنها به یک نوع ارزیابی و حتی یک روش اکتفا نکنیم. در همین راستا روشهای متداول و قابل انجامی را که میتوان از آن طریق ارزیابی شاگردان توسط استاد را انجام داد بهصورت اجمالی مورد بررسی قرار میدهیم.
یکی از این روشها و البته پرکاربردترین آن امتحان و آزمون است درست است که آزمون بیشتر ابزار ارزیابی تراکمی محسوب میشود اما اگر بهصورت پرسشهای کلاسی و آزمونهای دورهای برگزار شود در راستای ارزیابی مستمر نیز کاربردی خواهد بود.
روش محبوب بعدی تکلیف یا پروژه است که بسیار معمول است اما نباید فراموش کرد که صرف تعیین تکلیف یا پروژه به ارزیابی کمکی نخواهد کرد بلکه بررسی این تکلیف و بازخورد دادن به آن است که ارزیابی محسوب میشود البته که این بررسی و بازخورد میتواند بهصورت انفرادی یا در قالب گروهی و کلاسی باشد.
روش دیگری که بهاندازه آزمون شناخته شده نیست به کارپوشه یا پورتفولیو معروف است در این روش که بهصورت فیزیکی و مجازی قابلاستفاده است پایگاهی از دادههای مربوط به شاگرد از تکلیف و آزمون و پروژه تا نظرات و بازخوردهای استاد تهیه میشود که از این روش میتوان ارزیابی مستمر مناسبی تهیه کرد.
اگرچه خودارزیابی بسیار مثمر ثمر است، این امر چیزی از اهمیت ارزیابی شاگردان توسط استاد کم نمیکند و این دو موضوع دوروی سکه هستند که اجتنابناپذیرند. درست است که در آموزش به سمت کلاسهای شاگردمحور پیش میرویم اما این به معنی حذف نقش معلم نبوده و معلم در بهعنوان یک تسهیلگر و یک مرجع مطلع و قابلاعتماد در کلاس همچنان نقش پررنگی ایفا میکند و ارزیابی وی از شاگردان به شناسایی مسیر درست یادگیری کمک خواهد کرد.
نگاه کنید به:
https://www.prodigygame.com/main-en/blog/types-of-assessment/
[D1]اين جمله اگر تايپيك سنتس ما هست، ملاكهاي اساسي يك تاپيك سنتس رو نداره. اگر نيست كه خب بايد حذف بشه
[D3]به نظرم وازه بهتر ميشه استفاده كرد
[D4]خوبه كلا جملات رو مجدد بازبيني كنيد. بيشتر حالت گفتاري دارند تا حالت نوشتاري
[D5]به نظرم مطلب شهيد شده. نكاتي كه بعدش اومده زياد اهميت ندارن. توضيح خوب و با مثال خود اين مطالب اصلي اهميت بيشتري داره به نظرم
